ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Για περισσότερα από 4.000 χρόνια, η ελιά διαμορφώνει τη γη, τη διατροφή και τον πολιτισμό της Ελλάδας

Περισσότερο από ένα απλό τρόφιμο, το ελαιόλαδο είναι υφασμένο στον ίδιο τον ιστό της ελληνικής ζωής — από τη μυθολογία και την ιατρική έως τα τελετουργικά και τα καθημερινά γεύματα.

 

ΖΩΝΤΑΝΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Η Ελλάδα φιλοξενεί πάνω από 120 εκατομμύρια ελαιόδεντρα, πολλά από τα οποία στέκουν αιώνες τώρα. Ελαιώνες απλώνονται σε όλη τη χώρα — σε ηπειρωτικά εδάφη και νησιά — και το ελαιόλαδο παραμένει βασικό στοιχείο της καθημερινότητας: με μέση κατανάλωση 12 λίτρων ανά άτομο τον χρόνο, οι Έλληνες είναι οι πρώτοι στον κόσμο σε κατά κεφαλήν χρήση ελαιολάδου.

Η Ελλάδα είναι μία από τις μεγαλύτερες παραγωγούς χώρες ελαιολάδου στον κόσμο, και έως και το 80% της παραγωγής της κατατάσσεται στην κατηγορία «Εξαιρετικά Παρθένο» — η ανώτερη ποιοτική βαθμίδα. Η ποικιλία Κορωνέικη κυριαρχεί στην παραγωγή ελαιολάδου, φημισμένη για το πλούσιο άρωμα και την υψηλή περιεκτικότητά της σε αντιοξειδωτικά. Αντίστοιχα, οι επιτραπέζιες ποικιλίες, όπως η Καλαμών, η Χαλκιδικής και η Κονσερβολιά, ξεχωρίζουν για τη γεύση και την υφή τους.

 

ΡΙΖΩΜΕΝΟ ΣΕ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΥΣ

  • Η σημασία του ελαιολάδου στην Ελλάδα υπερβαίνει κατά πολύ τη μαγειρική χρήση:
  • Στην αρχαία Ελλάδα, αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος της υγιεινής και της ιατρικής. Χρησιμοποιούνταν για την ενυδάτωση του δέρματος και των μαλλιών, την επούλωση πληγών και τη θεραπεία παθήσεων.
  • Ο Ιπποκράτης, πατέρας της σύγχρονης ιατρικής, αποκαλούσε το ελαιόλαδο «μέγα θεραπευτικό». Στα Ιπποκρατικά κείμενα αναφέρονται πάνω από 60 θεραπείες που βασίζονται στο ελαιόλαδο.
  • Στην Ορθόδοξη χριστιανική παράδοση, το ελαιόλαδο έχει ιερό ρόλο. Χρησιμοποιείται σε όλα τα βασικά μυστήρια — βάπτιση, γάμο, κηδεία — ως σύμβολο καθαρότητας, προστασίας και συνέχειας.
  • Το ελαιόλαδο ανάβει το καντήλι σε εκκλησίες και σπίτια, μια φλόγα που πιστεύεται ότι φέρνει ευλογία και καλοτυχία.
  • Σε αγροτικές περιοχές, οι οικογένειες συνηθίζουν να φυτεύουν μια ελιά με τη γέννηση κάθε παιδιού. Το δέντρο μεγαλώνει μαζί του, και όταν το παιδί φτάσει σε σχολική ηλικία, η ελιά αρχίζει να καρποφορεί — σύμβολο κληρονομιάς και συνέχειας.

 

Η ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΠΑΡΘΕΝΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Δεν είναι όλα τα ελαιόλαδα ίδια. Η κατηγοριοποίησή τους βασίζεται στον τρόπο παραγωγής, το επίπεδο οξύτητας και τα οργανοληπτικά τους χαρακτηριστικά (γεύση, άρωμα). Οι βασικές κατηγορίες είναι:

1. ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΠΑΡΘΕΝΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ 

Η ανώτερη ποιοτική βαθμίδα. Παράγεται μόνο με μηχανικά μέσα (εν ψυχρώ), χωρίς θερμότητα ή χημικά. Η οξύτητά του δεν υπερβαίνει το 0,8%, ενώ πρέπει να έχει φρουτώδη γεύση και να μην παρουσιάζει ελαττώματα. Είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά και ωφέλιμα λιπαρά — γευστικό, θρεπτικό, αυθεντικό. 

2. ΠΑΡΘΕΝΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ 

Παράγεται επίσης με μηχανικά μέσα, αλλά έχει υψηλότερη οξύτητα (έως 2%) και ενδέχεται να παρουσιάζει μικρά οργανοληπτικά ελαττώματα. Δεν είναι το ίδιο ευρέως διαθέσιμο στην αγορά όσο το εξαιρετικά παρθένο. 

3. ΕΞΕΥΓΕΝΙΣΜΕΝΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ 

Προέρχεται από επεξεργασία παρθένων ελαίων για εξουδετέρωση ατελειών στη γεύση και μείωση της οξύτητας. Είναι σχεδόν άγευστο και άοσμο, και συχνά αναμιγνύεται με παρθένο ή εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο για βελτίωση του προφίλ του. Περιέχει λιγότερα θρεπτικά συστατικά. 

4. ΠΥΡΗΝΕΛΑΙΟ 

Παράγεται από τα υπολείμματα του ελαιοκάρπου (πολτός και κουκούτσια) μέσω χρήσης θερμότητας και διαλυτών. Είναι η χαμηλότερη ποιοτικά κατηγορία, κατάλληλο κυρίως για βιομηχανική χρήση ή μαγείρεμα όπου η γεύση δεν είναι προτεραιότητα. 

 

ΓΙΑΤΙ Η ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΈΧΕΙ ΣΗΜΑΣΙΑ

Επιλέγοντας Εξαιρετικά Παρθένο Ελαιόλαδο, επιλέγουμε την πιο καθαρή έκφραση του καρπού της ελιάς — γεμάτο γεύση, διατροφική αξία και πολιτισμικό βάθος. Δεν είναι απλώς μια ένδειξη στην ετικέτα, αλλά εγγύηση ποιότητας, αυθεντικότητας και δεξιοτεχνίας.

 

ΜΥΘΟΙ & ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΠΑΡΘΕΝΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ

Παρά τη δημοτικότητά του, το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο (EVOO) εξακολουθεί να περιβάλλεται από παρανοήσεις. Ας ξεκαθαρίσουμε μερικές από αυτές:

Μύθος: Το ελαιόλαδο δεν ενδείκνυται για τηγάνισμα

Αλήθεια: Το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο είναι ιδανικό για τηγάνισμα. Τα φυσικά του αντιοξειδωτικά (φαινόλες και τοκοφερόλες) το καθιστούν σταθερό σε υψηλές θερμοκρασίες. Έχει σημείο καπνού γύρω στους 210°C, ενώ το τηγάνισμα γίνεται περίπου στους 180°C. Όχι μόνο είναι ασφαλές, αλλά ενισχύει και τη διατροφική αξία των τροφών.

Μύθος: Τα “ανοιχτόχρωμα” ελαιόλαδα έχουν λιγότερες θερμίδες

Αλήθεια: Δεν υπάρχει “light” ελαιόλαδο ως προς τις θερμίδες. Όλα τα ελαιόλαδα περιέχουν περίπου 9 θερμίδες ανά γραμμάριο. Το χρώμα διαφέρει φυσικά ανάλογα με την ποικιλία και τον χρόνο συγκομιδής, όχι με βάση τη θερμιδική τους αξία.

Μύθος: Όλα τα ελαιόλαδα είναι εξίσου υγιεινά

Αλήθεια: Μόνο το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο διατηρεί όλα τα φυσικά αντιοξειδωτικά και τα ευεργετικά λιπαρά οξέα. Όσο υψηλότερη η ποιότητα, τόσο μεγαλύτερα τα οφέλη — για την υγεία και τη γεύση.

 

ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΟΥ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Αν και μεγάλο μέρος του ελληνικού ελαιολάδου εξαγόταν στο παρελθόν χύμα, η παγκόσμια αγορά στρέφεται πλέον προς την ιχνηλάσιμη, υψηλής ποιότητας, επώνυμη παραγωγή. Με αναμενόμενη συγκομιδή 290.000 τόνων για το 2024/25, το ελληνικό ελαιόλαδο παραμένει φορέας παράδοσης, υπερηφάνειας, βιωσιμότητας — και παγκόσμιας γεύσης.

Από τις αρχαίες θεραπείες έως τη σύγχρονη γαστρονομία, από τα ιερά μυστήρια έως τα οικογενειακά έθιμα, το ελληνικό ελαιόλαδο είναι κάτι περισσότερο από συστατικό. Είναι κληρονομιά. Που συνεχίζει να θρέφει, να θεραπεύει και να εμπνέει — μία σταγόνα τη φορά.